भाऊबीज - अक्षय शेळके

 

✨भाऊबीज म्हणजे नात्याचा पवित्र सण✨

लेखक – अक्षय शेळके

भारतीय संस्कृतीतील प्रत्येक सण हा एक सुंदर भावनिक धागा आहे जो कुटुंब, नातेसंबंध आणि प्रेम यांना एकत्र बांधतो. या धाग्यांपैकी एक अतिशय नाजूक, पण अतूट बंध म्हणजे भावंडांचं नातं. या नात्याचा उत्सव म्हणजेच भाऊबीज — भावाच्या आणि बहिणीच्या स्नेहबंधाचा, प्रेमाचा आणि कृतज्ञतेचा सण.

भाऊबीज हा सण कार्तिक शुद्ध द्वितीयेला, म्हणजेच लक्ष्मी पूजन आणि बलिप्रतिपदेनंतर दुसऱ्या दिवशी साजरा केला जातो. या सणामागे अनेक सुंदर पौराणिक कथांचा संदर्भ आहे.

एक प्रसिद्ध कथा अशी सांगितली जाते — यमराज आणि यमुना यांची.

यमराजाने आपल्या बहिणी यमुनेला भेट देण्याचं वचन दिलं, पण अनेक वर्षं गेली तरी तो गेला नाही. शेवटी जेव्हा तो तिच्या घरी पोहोचला, तेव्हा यमुनाने त्याचं मोठ्या प्रेमाने स्वागत केलं. तिने त्याचं आरतीने पूजन केलं, त्याला फुलं, फळं, गोडधोड दिलं आणि मनःपूर्वक आदर केला.

यमराज भावूक झाला आणि म्हणाला, “बहिणी, आजपासून जो भाव आपल्या बहिणीकडे प्रेमाने येईल, तिच्या हस्ते तिलक घेईल आणि तिच्या हातचं जेवण करेल, त्याला माझ्या यमलोकात भीती राहणार नाही.”

तेव्हापासून हा दिवस भाऊबीज म्हणून साजरा होतो.

भाऊबीज म्हणजे फक्त विधी नव्हे, तर भावनांचा सण आहे.

या दिवशी बहीण आपल्या भावाचं आरतीने पूजन करते, त्याच्या कपाळावर रोली-तांदळाचं तिलक लावते, आणि त्याच्या दीर्घायुष्याची प्रार्थना करते.

भाऊ आपल्या बहिणीला भेटवस्तू देतो आणि तिचं रक्षण करण्याचं वचन देतो.

या एका क्षणात साठलेलं प्रेम, आपुलकी आणि जबाबदारीचं भावनिक मिश्रण भाऊबीजेला पवित्र बनवतं.

हा सण आपल्याला ‘कुटुंब’ या मूल्याची जाणीव करून देतो.

एवढंच नव्हे, तर समाजातील स्त्रीच्या सन्मानाचं आणि सुरक्षिततेचं प्रतीक म्हणूनही हा सण ओळखला जातो.

भारताच्या विविध राज्यांत भाऊबीज वेगवेगळ्या नावांनी ओळखली जाते.

उत्तर भारतात “भाई दूज”, बंगालमध्ये “भाई फोंटा”, नेपाळमध्ये “भाई टीका” अशी या सणाची रूपं आहेत.

पण सर्वत्र भावना एकच — भाव-बहिणीच्या प्रेमाची अभिव्यक्ती.

आजच्या युगात तंत्रज्ञान, अंतरं वाढली असली तरी भावना कमी झालेल्या नाहीत.

जे भावंडं परदेशात असतात, ते व्हिडिओ कॉलवरूनही तिलक घेतात, शुभेच्छा देतात.

यामुळे हे दिसून येतं की सणाचं सार मूळात बदललेलं नाही —

तो अजूनही नात्याच्या जिव्हाळ्याचा, भावनेच्या ऊबदारतेचा प्रतीक आहे.

भाऊबीज आपल्याला शिकवते की नाती फक्त रक्ताच्या आधारावर टिकत नाहीत; ती प्रेम, विश्वास आणि सन्मानाच्या आधारावर जगतात.

भाऊ-बहिणीचं नातं हे निस्वार्थ प्रेमाचं, एकमेकांच्या जीवनात प्रकाश पसरवण्याचं आहे.

या सणाच्या निमित्ताने आपण आपल्या सर्व नात्यांकडेही असाच प्रेमाने, समजुतीने आणि आदराने पाहायला शिकलं पाहिजे.

भाऊबीज म्हणजे फक्त बहिणीचा आशीर्वाद आणि भावाची भेट नव्हे —

ती म्हणजे बंधनाचं सौंदर्य, आठवणींचं ऊबदार छत्र आणि आयुष्यभराचा साथभाव.

भाऊबीजेच्या हार्दिक शुभेच्छा!

✍️ लेखक : अक्षय दत्तात्रय शेळके